Achtergrond en rationale
Chronische mesenteriaal ischemie (CMI) is een invaliderende aandoening die wordt gekenmerkt door postprandiale buikpijn, voedingsangst en ernstig onbedoeld gewichtsverlies. De klachten ontstaan doordat na de maaltijd de zuurstofvraag van de darmen toeneemt, terwijl het aanbod via de mesenteriale circulatie tekortschiet. In gevorderde stadia zijn de symptomen continu aanwezig.
De diagnose CMI is lastig te stellen, omdat er geen gouden standaardtest bestaat. In de praktijk wordt gewerkt met een consensusdiagnose, gebaseerd op anamnese, aanwezigheid van mesenteriaal stenose(n) op CT-angio en in sommige gevallen een functionele test die mucosale ischemie aantoont. Deze beoordeling vindt plaats in een multidisciplinair team van MDL-artsen, vaatchirurgen en interventieradiologen.
CMI heeft een hoog risico (26–67%) op progressie naar acute mesenteriale ischemie, met hoge mortaliteit en morbiditeit. Toch is de bekendheid met CMI onder zorgverleners beperkt, wat leidt tot een mediane diagnosestelling van 6–12 maanden na klachtenbegin. CMI wordt vaak gemist of verward met functionele buikklachten zoals PDS. De incidentie bedraagt 9,2 per 100.000 personen, oplopend tot 44,3 per 100.000 bij mensen ≥80 jaar – hoger dan bijvoorbeeld slokdarmcarcinoom of aneurysmaruptuur.
Hoewel atherosclerotische stenosen van de mesenteriale vaten frequent voorkomen (6–29%), zijn ze niet altijd klinisch relevant dankzij uitgebreide collateralen. Dit maakt het diagnostisch traject complex en belastend. Daarom is er behoefte aan een niet-invasieve, breed toepasbare en betrouwbare screeningstest om CMI met hoge zekerheid uit te sluiten.
Doel van de PROMISE-studie
De PROMISE-studie onderzoekt twee innovatieve, laagdrempelige diagnostische strategieën:
- MACS (Mesenteric Artery Calcium Score)
Een op CT gebaseerde calcificatiescore (vergelijkbaar met de coronaire calciumscore) die zonder contrast of arteriële fase bepaald kan worden. De MACS is toepasbaar op standaard CT’s van buik of thorax en heeft in eerdere studies een hoge sensitiviteit (88%) en negatieve voorspellende waarde (92%) laten zien. In de PROMISE-studie wordt de MACS software prospectief gevalideerd en geoptimaliseerd. - 13C-butyraat ademtest
Een functionele ademtest die mucosale ischemie na een maaltijd aantoont. Butyraat wordt intracellulair geabsorbeerd en gemetaboliseerd tot 13CO₂, mits er voldoende zuurstof is. Bij ischemie blijft deze omzetting achter. Eerdere studies bij gezonde vrijwilligers toonden aan dat de test ischemie door inspanning kan aantonen. In de PROMISE-studie wordt onderzocht of patiënten met CMI lagere 13CO₂-uitscheiding vertonen dan patiënten zonder CMI.
Beide testen zijn niet-invasief, patiëntvriendelijk en geschikt voor toepassing buiten expertisecentra.
Wilt u als centrum meedoen aan deze studie of wilt u een patiënt doorsturen?
Neem dan contact op met de coördinerend arts-onderzoeker:
Eva Bocharewicz – e.bocharewicz@erasmusmc.nl, arts-onderzoeker
PI – Marco Bruno, Maag-, Darm-, en Leverarts in het Erasmus MC